Achter de schermen: Ik zoek verbinding

Communiceren doet ze het allerliefst. Aletta van der Eijk is als communicatie- en pr-manager dan ook prima op haar plek bij TENT, de tentoonstellingsruimte van CBK Rotterdam. De uiteenlopende activiteiten, waaronder evenementen en andere kunstprogramma’s, worden op inventieve wijze door haar over het voetlicht gebracht. Maar ook hardlopen en gezonde voeding draagt ze een warm hart toe. Onder meer. Een kennismaking met een enthousiasteling die dingen voor elkaar krijgt. ‘Hoe moeilijker een kwestie is, hoe diplomatieker ik word.’

In gesprek met Aletta van der Eijk

Tekst: Annemiek van Grondel

Het gaat langzamerhand weer bruisen bij TENT, nadat de covid-19-pandemie voor ruim een jaar oorverdovende stilte zorgde. Sinds 5 juni is het pand, behorende bij CBK Rotterdam, heropend en kunnen exposities, performances, culturele evenementen en diverse educatieve kunstprogramma’s, weliswaar onder restricties, worden bezocht. Het eerste weekend van 5 en 6 juni waren TENT en het in hetzelfde gebouw huizende kunstinstituut Melly zelfs gratis toegankelijk.

Aletta van der Eijk (1988) haalde opgelucht adem. Eindelijk weer reuring, leven in de brouwerij! Want werken is haar tweede natuur. En vooruitgaan. Meters maken. Deze kwieke jongedame staat elke dag rond de klok van vijf op in haar woning vlak bij het werk, om een uurtje later de sneakers aan te snoeren en een sprintje te trekken rond de Maas. Hardlopen herlaadt het hoofd en houdt haar fit. Op internet circuleert een filmpje waarin Van der Eijk zich inzet voor de sponsorloop tegen de ziekte Lyme.

Eindelijk weer reuring, leven in de brouwerij!

De benenwagen bracht haar zowaar indirect tot haar huidige baan. ‘Tijdens mijn ochtendlijke hardlooprondjes liep ik vaak langs TENT’, vertelt Van der Eijk. ‘Op vrijdagavonden is er de Kunstavond, een gratis openstelling van kunstinstellingen in de Witte de Withstraat, en dan ging ik meestal wel even kijken. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in kunst. Op een goede avond zag ik een vacature hangen, tof!’

Feesten en werken

Sinds juli 2018 verzorgt ze de communicatie en public relations voor TENT. Maar daar ging tien jaar werken in diverse functies aan vooraf. Haar eerste baantje na de havo was administratief, voor een H&M-vestiging in Leiden, en van korte duur. Een jaar werkte ze respectievelijk als assistent-winkelmanager in Delft en bij de client services-afdeling van ABN AMRO in Rotterdam. Maar een experiment van enkele maanden bij de Royal Bank of Scotland in de hoofdstad deed haar inzien dat haar ambities toch creatiever van aard waren.

In 2011 besloot Van der Eijk daarom de opleiding communicatie te volgen aan de Hogeschool INHOLLAND, een gedegen studie met als speciale vakken media, journalistiek, pr en redactie. ‘Ik vind het interessant om die verschillende werelden met elkaar te verbinden’, vertelt ze. ‘Ik wilde aanvankelijk de journalistiek in, maar gaandeweg vond ik communicatie en pr toch meer bij mij passen. Hoe vertel je een verhaal? Communicatie gaat om het overbrengen van iets op een positieve manier, hoe vervelend de boodschap ook is. Iets in de toon moet appellatief zijn, mensen aanzetten tot actie. Of je kritisch kunt zijn in communicatie? Dat ligt eraan. Het is niet de bedoeling dat je gaat benoemen wat ze niet moeten doen, maar wat voor kansen er zijn.’ Is ze diplomatiek? ‘Ja, dat denk ik wel.’ Ze lacht. ‘Hoe moeilijker een kwestie is, hoe diplomatieker ik word.’

Communicatie gaat om het overbrengen van iets op een positieve manier, hoe vervelend de boodschap ook is

Voor haar studie liep de slimme studente onder meer stage bij Révolt-evenementen. Die was in de roos, want voor een andere stage bij Museum Boijmans van Beuningen was ze, hoewel ze er haar kunstkennis kon bijspijkeren, naar eigen zeggen nog iets te jong: ‘Ik feestte liever. Bij Révolt bleef ze echter vijf jaar, in de functie van marketing- en communicatiemanager. Van der Eijk: ‘Ik was in die jaren veel in de horeca te vinden en werkte al bij Cultuurpodium Perron, dus dacht: ik kan hier net zo goed stage gaan lopen.’

Ze werkte als stagiaire vooral met social media en bedacht verschillende concepten, waarbij ze voor dat bedrijf de juiste toon wist te vinden voor de doelgroep. ‘Nadat ik in dienst was getreden, werd mijn werk steeds meer campagnegericht’, zegt ze.’ Ik verzon on- en offline campagnes, verzorgde het ticketing-systeem voor het entreemanagement en bouwde community rond het merk. Ook hield ik me bezig met de productionele kant: evenementen aankondigen, onder meer voor poppodium Annabel, en deze promoten via sociale media en campagnes.’

Verdieping via video

Nadat Van der Eijk haalde haar bachelorgraad in communicatie had behaald, kon ze gericht zoeken naar een professionele functie in communicatieland.  ‘Ik was mijn wilde haren wat aan het verliezen’, glimlacht ze. ‘Dus solliciteerde ik met overtuiging bij CBK Rotterdam voor de functie van communicatiemanager voor TENT. Direct na het eerste gesprek was ik al enthousiast, en ik was helemaal door het dolle heen toen ik hoorde dat er een vervolggesprek volgde. Gelukkig verliep dat prima en kreeg ik de baan.’

Ze vindt het ‘prachtig’ om te zien wat kunstenaars maken en wat hen beweegt. ‘Hoe komt hun werk tot stand? Hoe maakt een curator een expositie? En wat drijft de kunstenaar om zoiets persoonlijks te maken en tentoon te stellen? Ik dacht voorheen dat kunstenaars ter plekke een installatie in de tentoonstellingsruimte maken. Maar soms is een expositie vrij commercieel opgezet: een curator zoekt makers binnen een bepaald thema en daarin sluipt vervolgens een logisch verhaal. De werken bestaan meestal al. Soms komt een kunstenaar niet eens langs als het werk wordt geïnstalleerd, bijvoorbeeld als hij of zij ver weg woont. Het is een roulerend systeem.’

‘Prachtig’ om te zien wat kunstenaars maken en wat hen beweegt

Naast haar activiteiten bij CBK Rotterdam werkt zij onder meer als freelancer. Zo was Van der Eijk bijna twee jaar hoofd marketing van de Museumnacht in Rotterdam. Nog steeds organiseert ze in eenzelfde functie met drie compagnons het Schemerlicht Festival. Dit innovatieve audiovisuele kunstevenement voor alle leeftijden in de Botanische Tuinen van Stichting Hortus Nijmegen ging in 2020 wegens de covid-19-perikelen niet door. Inmiddels is zij druk bezig met de voorbereidingen van de editie van 2021, die eind oktober zal plaatsvinden.

Ook was Van der Eijk tot begin dit jaar freelance communicatiemanager van Vertical City – De Rotterdam, het prestigieuze, 160.000 m² tellende gebouw van Rem Koolhaas’ OMA op de Wilhelminapier. ‘Een heel corporate baan’, zegt ze. ‘In De Rotterdam zijn grote bedrijven gevestigd, maar de werknemers daarvan kenden elkaar niet. Het was de bedoeling dat De Rotterdam een ontmoetingscentrum zou worden, met exposities voor de buurt. Het bedrijf had communicatiebudgetten om zijn huurders aan zich te binden en ook meer naamsbekendheid te krijgen bij de Rotterdammers.’ Van der Eijk schreef een communicatieplan, maar zo’n twee maanden na haar aanstelling brak de covid-19-pandemie uit en werden de plannen op de lange baan geschoven.

Haar werkzaamheden bij CBK Rotterdam en TENT lopen daarentegen gestaag door, mede dankzij haar actieve rol binnen de organisatie. ‘Bij TENT zag ik dat er op het gebied van online communicatie nog veel te halen viel in de gehele presentatie van onze activiteiten aan de buitenwereld’, zegt ze. ‘Ik heb me ervoor ingezet de exposities toegankelijker te maken voor een breder publiek. De communicatie kan eigentijdser. Meer met video werken, bijvoorbeeld. Dat valt bij sommige curatoren en kunstenaars niet altijd in de smaak. Sommige kunstenaars zijn cameraschuw. Hun communicatie moet vaak geheel in de context van het werk staan; ze geven er een bepaalde gewichtigheid aan. Maar wie een aantrekkelijk filmpje kan laten zien bij de aankondiging van een tentoonstelling, maakt mensen veel nieuwsgieriger naar wat de kunstenaar heeft te vertellen met zo’n werk. Wij geven dan een voorzet voor een filmpje, en tonen hoe de communicatie anders kan maar toch verdieping geeft. Na het zien daarvan staan de kunstenaars er meestal wel voor open.’

Switchen tussen werelden

Haar belangstelling is breed: Van der Eijk vindt schrijven leuk, zit op een keramiekcursus en vond het afgelopen jaar een nieuwe passie: gezondheid en voeding. Bijna heeft ze de online studie natuurvoedingsadviseur afgerond. ‘Ik adviseer mensen met milde gezondheidsklachten, zoals hormonale problemen’, legt ze uit. ‘Na een intake en een anamnese stel ik een diagnose en volgt een behandelplan. Ik stel een voedingspatroon samen met een uitgebalanceerde hoeveelheid moleculen en bouwstoffen. Ook stressmanagement behoort tot mijn taken. Of ik al klanten heb? Ja! Een eigen bedrijf heb ik nog niet op poten gezet, maar mensen benaderen mij al voor een afspraak.’

Door middel van het bekendmaken van onze tentoonstellingen creëer ik meer verbindingen en begrip tussen mensen

Haar veelzijdigheid heeft Van der Eijk, die ter wereld kwam in Beverwaard, Rotterdam-Zuid, van huis uit. ‘Mijn ouders zijn van een gemixte achtergrond: mijn moeder is geboren in Ivoorkust en mijn vader komt uit een boerengezin uit Zevenhuizen’, zegt ze. ‘Dat heeft zijn voordelen: zo ben ik tweetalig opgevoed. Mijn ouders zijn gescheiden en met mijn moeder, een Jehova’s getuige, ging ik twee keer per week naar de kerk. In het weekend woonde ik bij mijn vader, antikraak in het Poortgebouw, tussen de vegans, alco’s, alto’s en punks. Maar die gemengde achtergrond kan soms ook voor misverstanden zorgen. Ik wilde niet anders zijn dan anderen. Soms heb ik racisme ervaren, jazeker. Ik zal niet zeggen dat anderen mensen bewust zulke opmerkingen maken, maar ik weet wel dat ik altijd bewust aan het switchen ben tussen werelden. Ook binnen een instituut wordt soms anders omgegaan met mensen van een andere achtergrond. Het heeft te maken met herkenbaarheid en gevoeligheid.’

Ze noemt zichzelf geen activist. Van der Eijk: ‘Ik steek mijn energie liever in verbinding. Ik vind het mooi om deze plek te hebben binnen CBK Rotterdam. Door middel van het bekendmaken van onze tentoonstellingen creëer ik meer verbindingen en begrip tussen mensen, door het tonen van de intrinsieke beweegredenen van mensen van een andere achtergrond.’

Dwarsverbanden tussen culturen

Engagement staat inderdaad bij TENT hoog in het vaandel. Een mooi voorbeeld van verbinding door sociaal-maatschappelijke kunst was de tentoonstelling No you won’t be naming no buildings after me, naar een regel uit de song A.D. 2000 van Erykah Badu. Van der Eijk: ‘De expositie bevatte ook twaalf aparte events. De betrokken kunstenaars traceerden hoe beweging, dans, muziek, taal, textiel, visuele documenten en materiële sporen intieme getuigen kunnen zijn van geschiedenissen van kwetsbaarheid, maar ook van weerbaarheid. De tentoonstelling had een sterke maatschappijkritische component, vanwege de verwijzingen naar neokolonialisme, bijvoorbeeld. Het ging over allerlei soorten culturen. Door de breedte van de expositie was het niet alleen leerzaam, maar ontdekte je gaandeweg dwarsverbanden tussen die culturen. Ik vond het fascinerend om te zien hoe de kunstenaars aan het werk gingen en hoe zij hun kunst op diverse manieren tot stand brachten en aan het publiek toonden.’

Engagement staat bij TENT hoog in het vaandel

Ook noemt zij het cross-disciplinaire publieksprogramma Thuis bij TENT in dit opzicht interessant. ‘Hierin nodigde onze programmamaker Gyonne Goedhoop diverse makers uit een persoonlijk verhaal over hun identiteit te komen vertellen’, vertelt ze. ‘Het was een spirituele reis. Dat alles vond plaats in een soort arena, de koepelvormige installatie Under the Mango Tree van Jasper Niens, waarbinnen gedachten en verhalen konden worden gedeeld. In die arena gebeurden de meest onverwachte dingen. Zangeres Sabrina Starke gaf bijvoorbeeld een kinderconcert en nodigde andere artiesten uit. Ook vond er een dance battle van het HipHopHuis plaats.’

Online oplossingen

Als vrouw van de verbinding is Van der Eijk opgelucht dat deze zomer de samenleving zich langzaamaan heropent en mensen elkaar weer kunnen ontmoeten. Niettemin hamert ze op het feit dat online communicatie belangrijk is, en in tijden van corona uiteraard de enige vorm van communicatie. ‘De toeristen bleven vorig jaar en de eerste helft van dit jaar grotendeels weg, terwijl bijna de helft van ons bezoekersaantal normaliter uit toeristen bestaat’, zegt ze. ‘Een van de oplossingen was het uitnodigen van een gastredacteur die een kunstenaar interviewde over zijn, haar of hun ontwikkeling op dat moment.’

TENT voelt als een familie

Veel werd door de covid-19-pandemie doorgeschoven, zoals de Dolf Henkes-prijs 2021, een tweejaarlijkse expositie. Van der Eijk: ‘We hebben besloten om van alle genomineerden foto’s en een videoportret te laten maken. Om de twee weken plaatsen we online een portret met aankondiging. De prijsuitreiking vindt plaats via een livestream op 1 juli, tijdens Art Rotterdam, maar de expositie is dankzij de versoepelende maatregelen gelukkig tot en met 22 augustus bij ons live te bezoeken.’

TENT heeft zojuist een verbouwing achter de rug. ‘Voorheen zaten we met tien mensen in één ruimte, nu heb ik een eigen kamertje. Als je strategisch moet denken, moet je niet naast een luid bellende collega zitten’, vertelt Van der Eijk, die toegeeft het soms moeilijk te vinden mensen achter de broek te moeten zitten om een tekstje voor een aankondiging te laten inleveren. Maar die kleine stressfactor neemt ze op de koop toe, want er is genoeg tijd voor ontspanning en lol bij de organisatie. ‘De sfeer is goed, het is heel gezellig’, haast ze zich te zeggen. ‘We overleggen en kletsen veel en maken grapjes onderling. TENT voelt als een familie.’