Z-Files#10: 1989 – John Körmeling

Op donderdag 16 april viert Sculpture International Rotterdam (SIR) de terugkeer van het kunstwerk 1989 van John Körmeling met de tiende editie van de Z-Files, Kunst en de Stad in LantarenVenster. Het beroemde neonkunstwerk op het dak van de Hillekopflat in Rotterdam Zuid heeft bijna drie jaar plat op het dak gelegen.  Bij een controle van gemeentebeheer bleek de fundering niet  betrouwbaar en de financiën voor herstel  lieten lang op zich wachten, maar begin februari van dit jaar werd het werk eindelijk in ere hersteld. In deze Z-Files onder andere een gesprek met John Körmeling over 1989 en ander werk uit zijn oeuvre én de presentatie van zijn nieuwste werk, Frogsichord.  Dit wortelclavecimbel wordt ingewijd door de componist Charlemagne Palestine.

De terugkeer van 1989 in het straatbeeld van Rotterdam-Zuid na jaren afwezigheid is de aanleiding voor deze editie van de Z-Files. 1989 is het bouwjaar van de Hillekopflat, ontworpen door Mecanoo. John Körmeling, van origine architect, markeerde dit jaartal met groene knipperende neoncijfers op het dak van de flat. ‘Het jaartal werd in 1991 op het dak van de Hillekopflat geplaatst, vanwaar het sindsdien voortdurend de tijd ontkent. Inderdaad: ‘1989’ is een stuurse klok of kalender – maar ook een lichtjaar; een geboortekaart en een onbedoelde historische les over dat magische jaar waarin de muur viel en er volgens de Amerikaanse neoconservatieve politicoloog Francis Fukuyama een einde kwam aan de geschiedenis.‘ (uit het essay dat Moosje Goosen schreef over 1989 voor SIR)

Het programma van Z-Files #10

De Z-Files in LantarenVenster, een locatie met uitzicht op 1989, bestaat uit een gesproken column van Lauran Schijvens (ontwerper en kunsthistoricus); een interview door Michelle Provoost en Wouter van Stiphout met John Körmeling; en een concert door componist en performer Charlemagne Palestine op the Pythagorean Frogsichord, een klavecimbel dat Körmeling maakte op basis van twee nieuwe toonstelsels; één gebaseerd op het tellen van een oppervlak en één gebaseerd op het tellen van een volume (ons bekende ‘do re mi’ telt een lengte). Tot slot wordt er geklonken op de terugkeer van 1989.

John Körmeling

John Körmeling (Amsterdam, 1951) studeerde architectuur aan de toenmalige Technische Hogeschool Eindhoven in Eindhoven, waar hij nog steeds woont en werkt. Zijn compromisloze denken maakte zijn werk vaak onuitvoerbaar. ‘Zijn werk – al dan niet uitgevoerde gebouwen, constructies, sculpturen, oplossingen voor ruimtelijke vraagstukken – reageert op (en ageert dikwijls tegen) de ruimtelijke ordening in Nederland, die geen bestuurlijk verlangen onbestemd laat. Körmeling is als een wolf die in één adem een dichtgetimmerd plan omver weet te blazen, om er een simpel idee zonder opsmuk tegenover te plaatsen.’ (M. Goosen voor SIR).

Voor het parkeerprobleem in de Utrechtse binnenstad ontwierp Körmeling in 1999 een reuzenrad voor auto’s, de Drive-in Wheel; en als verlichting op Rotterdams Binnenwegplein bedacht hij ooit een kauwgomballenautomaat. De fluorescerende kauwgomplakken die binnen de kortste keren overal op de stoeptegels gekleefd zouden zitten, moesten voor de verlichting van het plein zorgen. Een ander ontwerp voor Rotterdam van zijn hand , is een forse neon richtingaanwijzer NAAR ZEE, een werk dat (tot nu toe) niet gerealiseerd werd. In 2008 voltooide Körmeling zijn Draaiend Huis op een rotonde in Tilburg waar de auto’s voorbij razen. Körmeling werd verder bekend met Happy Street, waarmee hij Nederland vertegenwoordigde op de World Expo in Shanghai in 2010.