Anne Wenzel gestart met uitvoering van het ‘Razziamonument’

Kunstenaar Anne Wenzel is gestart met de uitvoering van het Razziamonument. Wenzel is in haar atelier begonnen met de twee figuren waaruit het beeld bestaat: 8.000 kilogram klei wordt daarvoor door haar bewerkt. Tijdens de jaarlijkse razziaherdenking op 10 november 2022 in Stadion Feijenoord geeft de stichting Razzia Monument Rotterdam een toelichting op het artistieke ontwerp. Het werk wordt in november 2023 onthuld op de locatie in het plantsoen aan de Parkkade.

Stichting Razzia Monument Rotterdam startte samen met CBK Rotterdam het traject om een monument te ontwikkelen. Het ontwerp van Anne Wenzel werd unaniem gekozen uit een longlist. Tijdens de jaarlijkse Razziaherdenking in 2021 presenteerden de initiatiefnemers het schetsontwerp, dat onthuld werd door burgemeester Aboutaleb. Anne Wenzel werkt in nauw contact met de initiatiefnemers, BKOR en de gemeente aan de realisering van het monument.

Anne Wenzel woont en werkt in Rotterdam en is internationaal bekend met haar indrukwekkende beelden. Opbouwen en afbreken gaan hand in hand, schoonheid en verwoesting ontmoeten elkaar. Deze kwaliteiten zijn van belang voor een monument dat een bijna vergeten en verdrongen traumatische gebeurtenis wil herdenken. Wenzel is al langere tijd zeer geïnteresseerd in en heeft onderzoek gedaan naar monumenten en de symbolische betekenis die ze hebben voor individuele mensen en de samenleving. Ze weet dan ook als geen ander hoe aan de kern van een herdenking te raken.

Het materiaal waarmee Wenzel werkt is klei: aards en maakbaar. Haar beelden zijn monumentaal en hebben impact in de openbare ruimte, precies wat een stad met de schaal van Rotterdam nodig heeft. Ze functioneren als landmark, als herkenningspunt. Toch boet haar ontwerp niet in aan menselijkheid; juist de detaillering maakt het beeld toegankelijk en aansprekend.

Emotionele kracht

In het Razziamonument staan eenheid en verscheurdheid centraal. Het beeld bestaat uit een man en een vrouw die op afstand van elkaar geplaatst zijn. Je ziet dat de figuren bij elkaar horen, zij waren ooit een geheel. Zij zijn door de razzia van elkaar gescheiden. De afstand maakt ze eenzaam en kwetsbaar; ze horen samen, bij elkaar. Zoals geliefden door de razzia bruut uit elkaar getrokken werden, zo maakt het beeld deze wrede scheiding voelbaar.

De wond die is geslagen door de scheiding is letterlijk en figuurlijk zichtbaar – in kleur en vorm. Daar waar de man en de vrouw één waren, zijn ze uit elkaar getrokken. De man is in zijn donkere vorm voor de vrouw een schaduw geworden, een afwezigheid. De vrouw is een witte schim, en slechts een in de haast meegenomen foto houdt de herinnering aan haar levend.

De vrouw symboliseert alle vrouwen die achterbleven en af moesten wachten óf hun geliefden terug zouden keren, en zo ja, wanneer. De man staat voor alle mannen en jongens die afgevoerd werden. De emotionele kracht van het beeld is groot: je voelt en ziet de hartverscheurende pijn van de achterblijvers en de wanhoop van de gedeporteerden. Ondanks hun kwetsbaarheid zijn ze niet gebroken, maar vol vertrouwen en kracht.

Over de locatie

Tijdens de wederopbouwperiode die na de Tweede Wereldoorlog volgde, was er weinig ruimte voor de verwerking van deze ingrijpende gebeurtenis. Niet voor de mannen die met hun ervaringen thuiskwamen en ook niet voor de vrouwen die hun eigen verhaal verzwegen. Deze oorlogsgeschiedenis mag niet vergeten worden; het verdient aandacht en de verhalen moeten verteld worden.<
Niet alleen door de jaarlijkse herdenking, maar ook door een fysiek monument op een vaste plaats, een plek om te bezoeken, om bewust het geheugen van de stad te voelen. De locatie aan de Parkkade die daarvoor bestemd is, ligt centraal ten opzichte van de verzamelpunten waar de mannen destijds werden samengedreven voor transport naar met name Duitsland. De locatie vormt door de ligging een mooie plek voor de collectieve herinnering aan de razzia.

Op 10 november 2022 wordt, tijdens de razziaherdenking in Stadion Feyenoord, een toelichting gegeven op het integrale artistieke ontwerp.