Monument 'T.G. Masaryk en Rotterdam' door Hans Citroen. Foto: Max Dereta

Onthulling

05/11/2015
Geldersekade

Onthulling monument T.G. Masaryk en Rotterdam


Monument voor een man die 100 jaar geleden geschiedenis schreef in Rotterdam
In oktober 1914, in het toenmalige Weimar Hotel aan de Spaansekade te Rotterdam, werd geschiedenis geschreven door filosoof en politicus T.G. Masaryk, later de 1e president van de nieuwe republiek Tsjechoslowakije. Op 5 november 2015, iets meer dan 100 jaar later, wordt op nagenoeg dezelfde locatie het door kunstenaar Hans Citroen ontworpen monument T.G. Masaryk en Rotterdam onthuld: bij de Jan Kuitenbrug met zicht op de Spaansekade Rotterdam, de voormalige locatie van Hotel Weimar waar T.G. Masaryk de contouren van het nieuwe land Tsjechoslowakije schetste.

De onthulling van dit monument is openbaar, en vindt plaats op donderdag 5 november om 13:00 uur. Hierbij zijn aanwezig de voorzitter van de Senaat van de Tsjechische Republiek dhr. Milan Štěch en andere vooraanstaande gasten.

De heer Frans Weisglas, oud diplomaat en oud voorzitter van de tweede kamer zal op uitnodiging van de initiatiefnemers spreken. U kunt zijn toespraak hieronder nalezen, of downloaden via deze link.

Initiatief: Pieter J. Goedhart en Jan C. Henneman
Ontwerp: Hans Citroen
Opdrachtgever: CBK Rotterdam

hotel weimar

Historische achtergrond
In oktober 1914, kort na het uitbreken van WOI, bezoekt de Tsjechische filosoof en politicus Tomáš Garrigue Masaryk Rotterdam om er in het geheim de Britse historicus en publicist Robert W. Seton-Watson te ontmoeten. In Hotel Weimar aan de Spaansekade deelt Masaryk met hem zijn visie op Midden-Europa bij een nederlaag van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije en schetst de contouren van een nieuwe staat, Tsjechoslowakije. Via Seton-Watsons memorandum van 5 november 1914 wordt deze visie bekend in het buitenland bij de geallieerden van toen, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland. Masaryk weet tijdens WOI internationale steun voor Tsjechoslowakije te mobiliseren. Van 1918 tot 1935 is Masaryk de eerste president van Tsjechoslowakije.

Het monument
Vanaf het Masaryk-monument op de Geldersekade kijk je naar de hoek van de Spaansekade en het Haringvliet waar tot het Duitse bombardement in 1940 Hotel Weimar stond, tegelijkertijd zie je door een kijker het toenmalige hotel. Onder de zichtbare contouren van Tsjechoslowakije bevindt zich een beeltenis van president Masaryk en een uitleg in vier talen.

Over Hans Citroen
Hans Citroen (1947) is Rotterdams kunstenaar. Met Bob van Persie beheerde hij van 1974 tot 1976 het legendarische Museum de Keikdoos in het Rotterdamse Centraal Station. (De ‘Keikdoos’, kleinste museum van Nederland (1977) – YouTube). Citroen werd als kunstenaar bekend met Kunst en Vaarwerk, een kunstenaarsgroep die hij in 1978 mede oprichtte, en waarmee hij een grote rol speelde in de Rotterdamse kunstgeschiedenis op het gebied van kunst in de openbare ruimte. In 2010 maakte hij met zijn partner Barbara Starzyńska het boek Auschwitz – Oświęcim. In 2014 verscheen zijn boek Auschwitz de Judenrampe over een vergeten perron. Lees hier meer over deze kunstenaar.

Bijlagen
ACHTERGRONDINFORMATIE MONUMENT

Artikel Gert Andeweg in Rotterdams Jaarboekje 2014 over Masaryk (deel1)

Artikel Gert Andeweg in Rotterdams Jaarboekje 2014 over Masaryk (deel2)

Donateurs
Het monument is financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van Aegon Slovensko (Bratislava), de ambassade van de Tsjechische Republiek in Nederland, de ambassade van de Slowaakse Republiek in Nederland, Jarmila en Paul ten Berge – Henneman, CBK Rotterdam, de stichting Comenius Museum (Naarden), CTP Invest (Humpolec), Slavka and Robert Fremr, Juridisch adviesbureau Hartmanova.eu, Koninklijke De Heus (Ede), Chris Hijmans, het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Tsjechische Republiek/Tsjechische Centra, Plantema, Jan Štedrý en Šárka Štedrá uit Praag.

Het monument is vervaardigd door de Tsjechische bronsgieterij HVH Foundry uit Horní Kalná en het Rotterdamse montage- en constructiebedrijf Dick van Campenhout BV.

 

"Het gesproken woord geldt"

Korte toespraak van Frans Weisglas bij het monument “T.G.Masaryk en Rotterdam”

Geldersekade, 5 november 2015
Excellenties, dames en heren,

De naam van het monument “T.G. Masaryk en Rotterdam” geeft ons een indicatie van de keuzes die beeldend kunstenaar Hans Citroen gemaakt heeft toen hij de opdracht kreeg het monument te ontwerpen.

Hij vestigt onze aandacht op de historische ontmoeting tussen professor Masaryk en Robert Seton-Watson in 1914. Zijn “artist’s impression” van Tsjechoslowakije in 1918 symboliseert de contouren van deze nieuwe staat die Masaryk vier jaar eerder schetste, hier in Rotterdam. En door de Geldersekade te kiezen als lokatie voor het monument nodigt de kunstenaar ons uit ons een beeld te vormen van de plaats waar Masaryk en Seton-Watson verbleven: hotel Weimar aan de overkant van de “Oude Haven”. Toen was hotel Weimar een alom bekend gebouw in Rotterdam, het werd echter in 1940 verwoest.

Het monument is een mooi resultaat van Nederlands-Tsjechische samenwerking. Het brons werd door Tsjechische meesters vervaardigd, zij maakten gebruik van zowel traditionele als digitale technieken, de zuil in Rotterdam gemaakt.

Excellenties, dames en heren,

“T.G.Masaryk en Rotterdam” onthult een verborgen verleden in Rotterdam en het kunstwerk van Hans Citroen is een aanwinst voor Rotterdam als wereldberoemde culturele stad.